Aracınızdan alacağınız performans, aracınızın özelliklerinden çok, ona nasıl baktığınızla doğru orantılıdır. Bu aşamada da tüm araçlar için büyük ve bir o kadar önemli bir faktör devreye giriyor: Araç bakımı. Peki, aracın periyodik bakımı nedir ve neleri kapsar? Hangi sıklıkla gerçekleştirilir ve araçtan araca farklılık gösterir mi?

Periyodik Bakım Nedir?

Araçların daha güvenli ve uzun ömürlü olmaları amacıyla, araçta yer alan parçaların ve sıvıların belirli periyotlarla değiştirilmesi işlemine periyodik bakım deniliyor. Periyodik bakımlar, araç benzin türevine göre farklılık gösterse de, tüm otomobiller için bir zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Güvenliğin yanı sıra, yolculuklarınızı sorunsuz hale getirme, yakıt tüketimini azami seviyede tutma ve araç ömrünü uzatma gibi yararlara sahip periyodik bakımlar; benzinli otomobillerde 15 bin, dizel otomobiller ise 10 bin kilometre tamamlandığında gerçekleştiriliyor. Şimdi periyodik bakımlarda gerçekleştirilen temel adımlara göz atalım.

Elektronik Bakımı İhmal Etmeyin

Bakım dendiğinde, çoğunlukla araçların teknik bölümleri akla geliyor ve sanki bakım sürecinin büyük bir kısmı kaput altında sürüyormuş gibi algılanıyor. Ancak aracın iç bölümünde de tıpkı motorunda olduğu gibi birçok elektronik aksam bulunuyor, bunlardan en kritiği ise şüphesiz ki klimalar. Klimaların çalışması için özel karışımlara sahip bir gaz kullanılıyor.. Halk arasında klima gazı denilen bu gazın, periyodik bakım yapılırken kontrol edilmesi ve kritik seviyelerdeyse değiştirilmesi gerekiyor. Hem sürücü hem de yolcular için kritik öneme sahip klimaların en büyük düşmanı ise sigara. Sigara dumanı hava kanallarını tamamen dolduruyor ve bu kokudan kurtulmak oldukça zor hale geliyor. Klima ile ilgili bir diğer sorun da, klimadan alacağınız sıcak ya da soğuk havanın ayarlanması. Klima ömrünü uzatmak ve sağlığınıza zarar vermemek için, klimanın soğuttuğu ya da ısıttığı otomobilinizin kabini ile dışarıdaki sıcaklık arasında en fazla 8 derece fark olması ve otomobilden inmeden yaklaşık 10 dakika önce klimanızı kapatmanız gerekiyor. Bu adımda klima gazı kontrolüne ek olarak klima kompresörü, hava kanalları ve polen filtrelerinin de kontrolü gerçekleştiriliyor.

Ekranlar ve Müzik Sistemleri

Otomobillerde karşılaştığımız ekranların neredeyse hepsi artık dokunmatik ve arızaların büyük bir kısmı kullanıcı hatasından dolayı gerçekleşiyor. Bu hataların en yaygını ise ekrandaki binlerce iletken malzemeden birinin devre dışı kalması anlamına gelen “ölü piksel”. Ekrandaki görüntüyü net olarak görememenize sebep olan bu durumda, eğer ekranda birden fazla ölü piksel bulunuyorsa ve bu bölümler birbirlerine yakınsa değişim talep etmeniz gerekebiliyor. Ekranınız kadar, ekran çevresinde bulunan tuşlar da oldukça hassas malzemelerden yapılıyor. Bu tuşları kullanırken yine hassas davranmanız tavsiye ediliyor. Son olarak ses sistemi ve hoparlörlere gelelim. Müzik sistemlerinde, bağlantı noktalarının bulunduğu bölgelerde, darbe alma ya da sıvıyla temas gibi durumlar olmadıkça herhangi bir sorun yaşanmıyor. Ancak yanlış ya da sert kullanım da, tıpkı ekranlarda olduğu gibi bilgi-eğlence ya da müzik sistemlerinde de en yaygın problem ve çoğunlukla periyodik bakımlarda derinlemesine incelenmiyor. Bu nedenle sürücülerin bu kontrolleri yapmaları ve bir problem yaşamaları halinde yetkili servise bu durumu ek olarak bildirmeleri gerekiyor.

Güvenlik Ekipmanları

Güvenlik ekipmanları dendiğinde büyük bir kısmı elektronik olan ve frenden başlayarak sinyallere dek uzanan kapsamlı sistemleri anlıyoruz. Son 10 yılda üretilen tüm otomobillerin içerisinde bulunan Anti-lock Braking System ya da çok kullanılan kısaltmasıyla ABS ve Electronic Stability Program (ESP) gibi birçok sistem, güvenlik ekipmanlarının başında geliyor. Son 10 yılda üretilen tüm otomobillerin içerisinde bulunan bu sistemler, yongalar ile çalışıyor. Kolaylıkla bozulmaya yatkın olabilecek yongaların, tam da bu nedenle düzenli olarak takip edilmeleri ya da yenilenmeleri gerekiyor. Bir diğer temel güvenlik ekipmanı olan hava yastıklarında da (airbag) durum oldukça ciddi. Sensör ve kimyasal gazların ortaklığında özel bir sistemle çalışan hava yastıkları, sensörleri vasıtasıyla çarpmayı algılıyor ve bir saniyeden kısa bir sürede kimyasal gaz karışımı yastığın içine doluyor. Böylece aktif hale gelen yastık, yolcu ya da sürücülerin darbe almalarını engelliyor. Ardından, sonraki bir saniye içerisinde bu gaz boşalıyor ve yastık tamamen kapanarak kazazedelerin nefes almalarını kolaylaştırıyor. Hava yastıklarının ömrü oldukça uzun. Bu sürenin standart olarak 10 yıl olduğu bilinse de; benzinli otomobiller için 30, dizel otomobiller için ise 20 bin kilometre bakımlarında hava yastığı sensörlerinin mutlaka kontrol edilmesi ve yastıkların doğru zamanlamada açılıp kapandığından emin olunması bekleniyor. Bir başka önemli güvenlik ekipmanı olarak tanıdığımız emniyet kemerlerinin yeterli mesafeye kadar açılması da büyük önem taşıyor ve periyodik bakımlarda mutlaka kontrol ediliyor.

Fren Balatası ve Kontrolleri

Araç güvenliğinde kilit noktalardan biri olan fren balataları, periyodik bakımda da aracın en detaylı şekilde incelenen ve sıklıkla yenilenen bölümleri olarak biliniyor. Fren balat değişimi için belirli bir zaman aralığı bulunmuyor. Çünkü her otomobilin özelliği, kullanıldığı yol şartları, sürücünün araç kullanma alışkanlıkları vb. etkenler farklılık gösterebiliyor. Bu nedenle fren balatalarının sık sık kontrol edilmesi gerekiyor. Ortalama 40 bin kilometrede bir kontrol edilmesi gereken fren balatalarının değişiminde mutlaka orijinal yedek parça kullanılması gerekiyor. Fren balata kontrolleri dışında, frenlerle ilgili gerçekleştirilen diğer kontroller ise şu şekilde:

Fren disk kontrolü,
Fren hidroliği ve bağlantıları kontrolü,
Elektroniklerin kontrolü.

Motor Bakımı Ne Kadar Önemli?

Aracınızın sizi yarı yolda bırakmaması için motorunuzla çok iyi anlaşmalısınız. Kat edilen mesafe ya da aracın kullanım yılı dikkate alınarak yapılan motor bakımları, genellikle yaz ve kış başlarında 1 ya da 2 kez gerçekleştiriliyor. Motor bakımında değişim gerçekleştirilen bölümler ise şu şekilde:

Motorun basınç üretmek için ihtiyaç duyduğu havayı temizleme görevini üstlenen hava filtreleri, motorun çalışmasında aktif bir rol oynuyor. Bu nedenle motor bakımında da önemli adımlardan biri olarak kabul ediliyor ve periyodik bakımlarda filtre değişimi mutlaka yapılıyor.
Motorun çalıştığı esnada sürtünmeyi önleyici bir görev üstlenen motor yağları, çeşitli markalara ve modellere göre farklılık gösterebiliyor. Temel fark ise yağın sıcaklığa bağlı olarak akışkanlığını koruması olarak biliniyor. Yağ akışkanlığını kaybettiği zaman işlevini yitirdiği için, oto yağ değişiminde yetkili teknik servislerin önerdiği yağları kullanmanız gerekiyor. Periyodik bakımlar kapsamında motor yağı seviyesinde azalma görülürse yenileme işlemi tavsiye edilen yağ çeşidi kullanılarak gerçekleştiriliyor.
Yağ filtresi, yine her bakımda kontrol edilen ve gerekirse değiştirilen parçalardan biri olarak biliniyor. Sürtünmeyi engelleyen motor yağının sürekli temiz kalmasını sağlayan bu parça, kirlenmesi durumunda periyodik bakımlar kapsamında değiştiriliyor.
Triger kayışı, otomobilinizin motorundaki supapları hareket ettiren ve yine oldukça önemli parçalardan biri. Kayış biçiminde olanlar genellikle 70 bin kilometre kat edildiğinde değiştirilse de, bazı motor tiplerinde değişim daha zor olduğu için kayış yerine zincir kullanılabiliyor. Triger zincirlerinin ortalama ömrü ise 400 bin kilometre olarak biliniyor.
Motor aksamındaki parçaların bozulması, yavaş ya da hatalı çalışması, motorun yanma odasında yeterli basıncın oluşmamasına ve gereğinden fazla yakıtın kullanılmasına neden oluyor. Bu nedenle hem güvenli sürüşler hem de yakut tasarrufu için yongaların kontrolü ve takibi motor bakımında büyük önem arz ediyor.

Hangi Sıvılar Değişmeli?

Otomobilinizin içerisinde yakıt dışında; motor yağı, antifriz, su ve silecek suyu gibi farklı sıvılar da bulunuyor. Bunlardan ilki motor içerisindeki suyun donmaması için kullanılan antifriz sıvısı. Düzenli bakımlarda, antifriz sıvısına ve motoru soğutmada kullanılan suya mutlaka ekleme yapılıyor. Aracınızda yer alan bir diğer önemli sıvı ise otomobilin ön ve arka camlarını temizlemenize yardımcı olan silecek suyu. Bu sıvının azalması ya da tamamen bitmesi halinde sileceklerin çalıştırılması, silecek mekanizması başta olmak üzere birçok mekanizmayı olumsuz etkileyebiliyor. Bu nedenle aracınızdaki tüm sıvıların periyodik kontrollerde ölçülmesi ve gerekli eklemelerin yapılması gerekiyor.

Akümülatöre Kulak Verin

Akümülatör ya da yaygın kullanılan ismi ile akü de incelikli bir biçimde kontrol edilmesi gereken bölümlerden. Akü en genel manada otomobiliniz için gerekli olan elektriği üreterek otomobilinizi harekete geçiren ya da klima gibi konforunuz için geliştirilen özel teknolojilerde size yardımcı oluyor. Akünün azalmaya başladığını, otomobilin marşına bastığınızda duyduğunuz cılız sesten anlayabilirsiniz. Akü bittiğinde aracın yolda kalması muhtemel olduğundan, akünün bitmesine izin verilmeden, şarj edilmesi gerekiyor. Aküler her beş yılda bir teknik servisler tarafından kontrol edilse de, sürücülerin de düzenli olarak aküye kulak vermesi bekleniyor.

Aracınızın En Hassas Parçası Debriyaj

Aracınız ile vites geçişlerini gerçekleştirdiğiniz debriyaj sistemi aslında manuel araçların en hassas noktalarından biri. Gerekli devirlerde ve hızlarda vites değiştirmezseniz debriyaj sertleşmesi ile karşılaşmanız mümkün. Debriyaj balatasının bitmesi halindeyse debriyajın tamamı değiştiriliyor. Periyodik bakımlarda aracınızın debriyaj ayarı kontrol ediliyor ve eğer bir sorun görülürse anında müdahale ediliyor.

Otomobilinizin Görünümüne Özen Gösterin

Araç bakımı, aracın güvenliği kadar aracın dış görünümü için de önem taşıyor. Aracınızın deyim yerindeyse “kendini göstermesi” için hem içte hem de dışta araç temizliğine dikkat etmeniz gerekiyor. Dış temizlik için su tabancalarını tercih edebileceğiniz gibi, işi profesyonellere bırakarak temizliği daha hızlı sürede tamamlayabilirsiniz. Böylece aracınız üzerinde birikerek otomobil boyasını aşındıran ya da metal yüzeylerin paslanmasına sebebiyet veren kirlerden kurtulabilirsiniz. İç kısımda ise döşeme ve koltukları temizleyerek otomobilinizin içerisinde biriken kirin ve kötü kokuların yayılmasını engelleyebilir, sizin kadar diğer yolcuların da konforlu seyahat etmesini sağlayabilirsiniz.

Rot ve Balans Ayarı Nasıl Yapılır?

Rot ve balans ayarları, birbirinden bağımsız iki farklı ayar olarak biliniyor. Genellikle periyodik bakımlarda kontrol edilen bu ayarlar gerekli görülürse düzenleniyor. Aracınızın direksiyonunu kullanarak istediğiniz yöne gitmenizi sağlamak gibi önemli ayarların tamamını kapsayan rot ve balans ayarlarının düzenli olarak kontrol edilmesi, kaza riskini büyük oranda azaltıyor.